Bezpieczne przestrzenie miejskie
Pojęcie wspólnej przestrzeni pojawiło się w głowie Hansa Mondermana, holenderskiego urbanisty. Wg jego idei miasto jest wspólne dla pieszego i pojazdu – i każdy z tych elementów ma tę samą wagę, jest równie istotny.
Wspólne przestrzenie zazwyczaj lokalizowane są na węższych ulicach, małych skrzyżowaniach i placach w głębi miast oraz jako część życia ulic w obrębie terenów mieszkaniowych. Zdarza się, że podejście to stosowane jest także w przypadku bardziej ruchliwych dróg. Stworzenie Shared space odbywa się poprzez usunięcie rozgraniczeń pomiędzy częścią dla pieszych i tą dla pojazdów: znikają krawężniki, oznakowania nawierzchni drogi, znaki drogowe i… przepisy.
Pojazdy są dominujące na drodze jako większe i stanowiące większe zagrożenie. Jak uznał Monderman, stwarzając większe poczucie niepewności w prawie do dysponowania drogą, ulicą czy placem, kierowcy zmniejszają prędkość pojazdów, wzmagają ostrożność, a tym samym spada poziom ryzyka – po prostu przestrzeń „nie myśli” za nich, organizując drogę tak, by było im wygodnie.
Leeuwarden, miasto prawdziwie wspólne
Monderman wcielił w życie ideę Shared space w holenderskim mieście Leeuwarden leżącym w regionie Fryzji. Części miasta zorganizowane są według zasad Shared space. Jak tłumaczył urbanista, zachowanie osób w ruchu ulicznym jest bardziej pozytywne poprzez wpływ architektury środowiska w przestrzeni publicznej niż w wyniku konwencjonalnych urządzeń sterowania ruchem i przepisów:
Wspólna przestrzeń jest skuteczna, ponieważ percepcja ryzyka może być środkiem, a nawet warunkiem zwiększenia celu w zakresie bezpieczeństwa. Bo kiedy czuje się niebezpieczną sytuację, ludzie są bardziej świadomi i jest mniej wypadków (źródło: Shared Space Knowledge Center NHL, NL)
Kiedy nie wiem dokładnie, kto ma prawo pierwszeństwa, szukam kontaktu wzrokowego z innymi użytkownikami dróg. Automatycznie zmniejszam prędkość, komunikuję się z innymi ludźmi i zachowuję większą ostrożność (źródło: Shared Space Knowledge Center NHL, NL)
Aby zrozumieć, w jaki sposób Wspólna przestrzeń działa, ważne jest, aby odejść od prawa, a w zamian rozpoznać potencjał niepisanych zasad, które szybko ewoluują i stają się bardziej skuteczne niż podejmowane przez państwo interwencje w postaci rozporządzeń, zakazów i nakazów (źródło: Shared Space Knowledge Center NHL, NL)
Wprowadzenie koncepcji Wspólnych przestrzeni ma pozytywny wpływ na bezpieczeństwo ruchu drogowego, natężenie ruchu, aktywność gospodarczą i spójność społeczną, gdzie zachowanie użytkownika jest kontrolowane przez naturalne interakcje człowieka, a nie sztuczne regulacji.
Projekt wprowadzenia idei Shared space w Leeuwarden przyniósł pozytywne skutki:
- Wzrost bezpieczeństwa w ruchu miejskim (mniejsza śmiertelność i mniej ciężkich zranień w wypadkach drogowych)
- Polepszenie jakości przestrzennej
- Usprawnienie przepływu ruchu miejskiego
- Likwidacja znaków drogowych, sygnalizacji świetlnej, zakazów i nakazów
- Wzmocnienie lokalnych społeczności i więzi międzyludzkich
Projekt Shared space realizowany był również w ramach Programu Interreg 2002—2007, w którym projektem pilotażowym była modernizacja głównej przestrzeni publicznej w Drachten.
Wady rozwiązania:
Shared space budzi sprzeciw grup dbających o interesy osób niewidzących, niedowidzących i niedosłyszących oraz głuchoniemych. Według nich miasto usuwające rozgraniczenia pomiędzy ruchem ulicznym i pieszym nie jest bezpieczne dla tych osób.
Rekomendacje na przyszłość:
- Należy zwiększyć ilość badań i analiz przestrzeni publicznych w miastach
- Poważne traktowanie koncepcji Wspólnych przestrzeni w politykach lokalnych, regionalnych i narodowych
- Nowe projekty
- Większa informacja docierająca do większej liczby interesariuszy
- Dalsze wzmocnienie lokalnych społeczności i więzi międzyludzkich
Więcej informacji o Hansie Mondermanie przeczytasz tutaj.
Inne case studies znajdziesz w zakładce Dobre praktyki na stronie www.ekologiakonstruktywnie.pl.
Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada wyłącznie Collegium Mazovia.